Historia da Gaita
Como se produciu a evolución da gaita en Galicia nos últimos séculos?
Polo que á evolución en Galicia respecta, entre os séculos XII e XIV, as peregrinacións entre Galicia e outros países fixeron que a gaita se difundise por toda Europa. Esta foi levada polos peregrinos de regreso aos seus países, foi utilizada polos monxes benedictinos en pequenas igrexas rurais realizando a función que habitualmente correspondía ao órgano litúrxico. Finalmente, a gaita, foi difundida polos propios galegos que saían a outros países para buscar fortuna.
O primeiro gaiteiro galego sobre o que existe documentación escrita foi o ourensán Gómes Mouro que, segundo consta, foi contratado en decembro de 1458 polo Concello de Ourense para amenizar diversos actos.
Para obter esta información PDF, pinche aquí.
En Europa non se teñen referencias da gaita ata os séculos IX e X d. C., e foi na Baixa Idade Media cando a gaita obtivo gran popularidade en todo o continente, entrando en decadencia a partir do século XVIII, aínda que sobrevive no ámbito da música popular e en zonas tan dispersas, como Galicia, Asturias, León, Cantabria, Escocia, Irlanda, Bretaña, Hungría, Italia, Suíza, Suecia, Alemaña, Irán, Paquistán, India etc.
A popularidade das gaitas comezou a partir do século XII, posiblemente en relación co esplendor e desenvolvemento musical de varios lugares de Europa. Moitos modelos de gaita empezaron a desenvolverse durante esta época. Dise que Roberto Bruce, rei de Escocia, partiu á batalla de Bannockburn (1314) acompañado de gaiteiros.
Os modelos conservados de gaitas anteriores ao século XVIII son extremadamente raros. Con todo, consérvanse numerosas pinturas, debuxos, gravados e ilustracións manuscritas. As diverxencias entre os modelos adoitan ser enormes, pero parece que os fabricantes de gaitas da época eran, no seu maior parte, artesáns da madeira con coñecementos musicais e artesanais moi rudimentarios.
O papel da gaita na música variou sensiblemente de lugar a lugar, pero en Bulgaria dise que "Unha voda sen gaita é como un funeral" e en Bretaña é un elemento moi popular nos festivais relixiosos. Tamén en Bretaña e nas Illas Británicas convertéronse os gaiteiros en parte dos ministreles itinerantes, actuando como mensaxeiros e estendendo noticias e música por dondequiera que viaxasen. Os gaiteiros comezaron cara ao século XVI a desprazar en Escocia aos arpistas, os principais músicos célticos desde época romana. En 1760, Joseph MacDonald escribiu en Escocia Compleat Theory, o primeiro estudo serio de gaita e música de gaita. En Inglaterra, William Dixon xa escribira un manuscrito na década de 1730 referente á música das "border pipes", moi similares ás gaitas escocesas modernas, pero que constitúen un modelo distinto. Dixon recolleu moitas melodías populares que posteriormente serían reimpresas noutras obras semellantes. A comezos do século XIX, John Peacok coleccionou moitas das melodías de Dixon na súa selección de música de gaita.
Con todo, a medida que a música clásica occidental desenvolvíase, tanto en termos de sofisticación musical como de tecnoloxía instrumental, as gaitas de moitos países perderon popularidade nas orquestras, desaparecendo xeralmente ata o século XX.
Coa expansión do Imperio Británico, tamén se difundiu a gaita escocesa a través dos soldados e emigrantes de orixe escocesa. Con todo, o rexurdimento da gaita escocesa e doutros modelos puntuais foi excepcional e pode dicirse que ata despois da Segunda Guerra Mundial, moitas tradicións de música popular de gaita entraron en decadencia e comezaron a ser desprazadas por instrumentos de tradición máis clásica, como o violín e posteriormente polo gramófono e a radio. A gaita sobreviviu na música tradicional e nalgúns grupos pechados, por exemplo as forzas policiais de Escocia, Canadá, Australia e os Estados Unidos (aínda que non moi estendida), así como bandas folklóricas e populares. Progresivamente foi recuperando outros ámbitos, como funerais militares, civís, vodas, bailes, festas e romarías.
A gaita experimentou un certo renacemento desde a Segunda Guerra Mundial, fomentado pola popularidade da música e os bailes folklóricos, que salvou da desaparición moitos modelos de gaita que en séculos anteriores foran especialmente populares.
Como se produciu a evolución da gaita en Galicia nos últimos séculos?Polo que á evolución en Galicia respecta, entre os séculos XII e XIV, as peregrinacións entre Galicia e outros países fixeron que a gaita se difundise por toda Europa. Esta foi levada polos peregrinos de regreso aos seus países, foi utilizada polos monxes benedictinos en pequenas igrexas rurais realizando a función que habitualmente correspondía ao órgano litúrxico. Finalmente, a gaita, foi difundida polos propios galegos que saían a outros países para buscar fortuna.
O primeiro gaiteiro galego sobre o que existe documentación escrita foi o ourensán Gómes Mouro que, segundo consta, foi contratado en decembro de 1458 polo Concello de Ourense para amenizar diversos actos.
Para obter esta información PDF, pinche aquí.
